Na terenie Nadleśnictwa Nidzica zlokalizowany jest rezerwat przyrody Orłowo Małe, którego celem ochrony jest zachowanie jego populacji. Północno – wschodnia Polska jest szczególnym miejscem występowania żółwia z powodu specyficznego klimatu, jest także najbardziej zbliżoną krainą Polski do północnej granicy zasięgu występowania całego gatunku.

Żółw błotny zamieszkuje nieduże, zarastające jeziorka, leśne oczka wodne, bagna, gęsto zarośnięte i trudno dostępne starorzecza, duże stawy oraz wolno płynące rzeczki z gęstą roślinnością. Poluje i odżywia się wyłącznie pod wodą. Jest drapieżnikiem, zjada owady wodne i ich larwy, ślimaki, małże, kijanki, żaby, małe ryby. Większość czasu spędza w wodzie, ale oddycha powietrzem atmosferycznym przy pomocy płuc. Pod powierzchnią wody może przebywać nawet do jednej godziny. Jest bardzo płochliwy, doskonale pływa, nurkuje, widzi oraz wyczuwa zbliżającego się intruza, stąd bardzo trudno go spotkać. Kiedy nie jest płoszony, lubi wychodzić z wody i wygrzewać się na słońcu.

Gody odbywa w okresie IV-VI. Jaja najczęściej składa na przełomie V i VI. Samica wychodzi na ląd, by szukać odpowiedniego miejsca do ich złożenia (można ją spotkać nawet 4- 5 km od macierzystego zbiornika). Po złożeniu jaj samica zasypuje i maskuje wejście do gniazda, po czym wraca do macierzystego zbiornika. Młode żółwie wylęgają się z końcem sierpnia, a w zimniejszych rejonach dopiero na wiosnę. Młode po wykluciu mają długość około 2,5 cm i miękki pancerz nie zabezpieczający ich przed żadnym zagrożeniem. Po wydostaniu się z gniazda rozpoczynają wędrówkę do leśnych oczek, jezior i moczarów. W wędrówce tej narażone są na ataki drapieżników (m.in. jenotów, lisów, borsuków). Po około 6 latach pancerz na tyle twardnieje, że żółwie mogą czuć się bezpieczne. Dojrzałość płciową uzyskują po około 7 latach.

Główną przyczyną wymierania żółwia błotnego w Polsce są zmiany siedlisk spowodowane głównie zaburzeniem stosunków wodnych na bardzo dużych obszarach i postępujące osuszenie terenu. Bardzo ważnym elementem ochrony tego unikatowego gada jest zachowanie odpowiednich dla niego biotopów (zespołu lasów, bagien i nasłonecznionych miejsc do składnia jaj).

tekst i zdjęcia: Justyna Rogowska